ترند 31
دفتر کل توزیع‌شده Distributed ledgers
دفتر کل چیست؟
در علم حسابداری دفتر کل (Ledger) به محلی گفته می‌شود که در آن اطلاعات مالی از قبیل حساب‌ها، بدهی‌ها، اعتبارات و … ثبت می‌شوند تا در زمان مشخص بتوان از آن‌ها برای رسیدگی به امور استفاده کرد. در میان مردم به دفتر کل، دفتر حساب و کتاب هم گفته می‌شود. انسان‌ها هزاران هزار سال است که از دفتر کل‌ها به شکل‌های مختلف استفاده می‌کنند.
در واقع، علم حسابداری باعث به وجود آمدن دفتر کل ها شد. با توجه به حافظه نامناسب انسان‌ها در به‌یادسپاری طولانی مدت داده‌ها، دفتر کل‌ها به جز جدایی ناپذیری از زندگی ما تبدیل شده‌اند. دولت‌ها، بانک‌ها، مراکز اداری و هر جا که فکرش را بکنید به نوعی از دفتر کل ها استفاده می‌کنند. وقتی در حساب بانکی خود پول دارید، میزان موجودی شما و تراکنش‌های شما در دفتر کل بانک به ثبت رسیده است.
تاریخچه دفتر کل ها :
بنابر گفته تاریخدانان نیاز مردم به ثبت داده ها، یکی از مهمترین دلایل اختراع خط بود. این اتفاق می تواند جایگاه و ارزش دفتر کل را به خوبی نشان دهد.
بیش از ۵,۰۰۰ سال پیش در بابل باستان، به دستور فرمانروا، کاتبانی مامور شدند تا میزان دارایی مردم، مالیات‌ها و اطلاعاتی از این قبیل را روی لوح‌های گلی به ثبت برسانند. آن‌ها این کار را با استفاده از درج خطوطی روی لوح‌های سفالین انجام می‌دادند که بعدها با تکامل آن خطی به نام خط میخی پدید آمد.
پاپیروس
سپس مصریان باستان از نزدیک ۲ هزار سال پیش از میلاد، از گیاه پاپیروس، که گونه‌ای از نی است، کاغذی ساختند که به همان نام پاپیروس شناخته شد و اطلاعات در آن‌ها ثبت می‌شد.
چوب‌خط
سپس از نوعی روش ثبت ساده به نام چوب‌خط استفاده شد. چوب‌خط روشی ساده و بسیار قدیمی برای شمارش بوده‌است که در آن از تناظر یک‌به‌یک استفاده می‌شود. به عنوان مثال در شمارش تعداد گوسفندان برای هر گوسفند یک انگشت تا می‌شود. در یکی از ساده‌ترین حالت‌ها، چوب‌خط تکه‌ای چوب یا استخوان بوده که روی آن به‌شمار بارهایی که رویدادی مانند طلوع خورشید یا زدن شکار رخ می‌داد حک می‌شد. در این حالت چوب‌خط کاربرد یادآوری داشت. گاه گره زدن ریسمان یا نگهداری دانه‌های سنگ یا حبوبات نیز برای این منظور بکار می‌رفت. تسبیح یادگاری از این نوع ابزار یادآوری است که از روزگار کهن تا امروز باقی‌مانده‌است. (ویکیپدیا)
کاغذ و حسابداری دو طرفه
با اختراع کاغذ از چوب، تا هزاران سال از دفترها و کتاب‌های کاغذی برای حسابداری در روشی موسوم به حسابداری دو طرفه استفاده شد. هنوز هم دفاتر کل کاغذی در میان مردم رواج دارند اما این روش سنتی روز به‌روز در دنیای دیجیتال کمرنگ و کمرنگ‌تر می‌شود.
ظهور رایانه‌ها و دفتر کل های دیجیتال
با پیشرفت رایانه ها بین دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی دفتر کل کاغذی و پرونده ها با سند های دیجیتال جایگزین شدند. اولین پایگاه های دیجیتال بر اساس حسابداری کاغذی، با همان فهرست بندی ساخته شده بود. به همین خاطر ثبت داده ها در این پایگاه داده های دیجتالی سخت تر بود و وقت و حوصله بیشتری نیاز داشت. هنوز هم عناصر کاغذی مانند: پول،گواهی نامه، امضا، مهر، صورت حساب کاربرد زیادی در جامعه ما دارند و ستون فقرات جامعه محسوب می شوند.
البته با توسعه ابزار های دیجیتال و اینترنت، این روز ها برای ثبت اطلاعات در دفاتر کل بیشتر از کامپیوتر ها استفاده می کنند. و دفتر کل کاغذی در حال فراموشی است. نقش دیتابیس های دیجیتال در جامعه امروزی را نمی توان نادیده گرفت.
پایگاه های داده اولیه در یک کامپیوتر متمرکز شده بود. اگر کسی قصد داشت تا اطلاعاتی به این پایگاه ها اضافه کند باید به آن کامپیوتر یا سرور مراجعه می کرد. به همین دلیل دسترسی به اطلاعات و برقراری امنیت محدودیت ها و مشکلات زیادی داشت. چرا که تمامی اطلاعات در اختیار افراد قرار می گرفت و او توانایی تغییر یا از بین بردن اطلاعلات را داشت. به علاوه اگر مشکلی برای سرور پیش می آمد تمامی اطلاعات از دست می رفتند.
برای حل چنین مشکلاتی با کشف و بهرگیری از الگوریتم های جدید، توسعه رمزنگاری و افزایش قدرت محاسبات دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger ) ساخته شد.
دفتر کل توزیع شده (لجر) چیست؟
اگر بخواهیم دفتر کل توزیع شده را به زبان ساده تعریف کنیم باید بگوییم: دفتر کل توزیع شده نوعی پایگاه داده است
معنی واژه توزیع شده در دفتر کل توزیع شده به این معناست که ثبت و بروزرسانی پرونده ها توسط یک سازمان متمرکز انجام نمی شود. بلکه هر فرد قادر به ثبت اطلاعات است. در واقع ثبت اطلاعات با رای اکثریت انجام می شود. به این صورت که هر node تراکنش را پردازش می کند. و برای ثبت یا عدم ثبت آن رای می دهد. اگر اکثر Node ها تایید کنند اطلاعات ثبت می شود.
این توافق، دفتر توزیع شده را از یک پایگاه داده ساده متمایز می کند. دفتر کل توزیع شده همیشه بروز می ماند و هر گره یک کپی کامل از آن را در اختیار دارد.
ویژگی هایی که دفاتر توزیع شده دارند آن ها را از دفاتر سنتی کاغذی متمایز می کند این دفتار کاملا پویا هستند. هدف اصلی که فناوری دفاتر توزیع شده دنبال می کند اجتناب از هزینه ها و واسطه ها ی اضافی برای برقراری امنیت پایگاه داده است.
آیا بلاک چین همان دفتر کل توزیع شده است؟
خیر. بلاک چین دفتر توزیع شده نیست. اما نوعی از آن است. در واقع انواع ختلفی از دفاتر توزیع شده وجود دارد مانند: تنگل (Tangle) و هش گراف (Hash Graph) و … بلاک چین نیز یکی از انواع دفاتر توزیع شده است که در آن بلوک های زنجیره واری از اطلاعات و داده های رمزنگاری شده قرار دارد.
البته باید بدانید که بلاک چین نیز انواع مختلفی دارد که هر کدام چهارچوب ها و ساز و کار های متفاوتی دارند. وسعت این فناوری می تواند یکی از دلایل اثبات اهمیت و جایگاه بلاک چین و دفتر توزیع شده پس از اینترنت باشد.
کاربرد دفاتر کل سنتی
کاربرد دفتر کل تنها به مسائل مالی ختم نمی شود. شرکت ها و افراد زیادی برای ثبت و نگهداری اطلاعات و داده های خود از دفتر کل استفاده می کنند. رفته رفته با پیشرفت تکنولوژی نرم افزار هایی برای این منظور ساخته شد که روند ثبت و نگهداری اطلاعات را ساده تر می کرد. برای مثال کاربرد دفتر کل در بانک را مرور می کنیم: فرض کنید می خواهید از حساب بانکی خود مقداری پول را به حساب فرد دیگری منتقل کنید. برای اینکار بانک ابتدا موجودی حساب شما را بررسی می کند سپس مبلغ مورد نظر را از حسابتان کسر و به حساب مقصد انتقال می دهد. سپس دفتر کل خود را بروزرسانی می کند.
معایب دفتر کل سنتی
در واقع معایب دفتر کل سنتی بود که باعث شد تا دفاتر توزیع شده به وجود آیند. با توجه به مثالی که زدیم فرض کنید که اطلاعات حساب بانکی شما توسط یک مرکز واحد مثل بانک نهگداری شود. به نظرتان اشکال این کار کجاست ؟ در ادامه به بررسی عیوب دفتر کل مترمرکز می پردازیم.
امنیت
امنیت اطلاعاتی که در یک سرور خاص قرار گرفته اند همواره در معرض خطر است. ممکن است اطلاعات شما مورد سرقت و دسترسی افراد سودجو قرار گیرد. همچنین نقص فنی یا سوانح ناگواری مثل آتش سوزی می تواند باعث نابودی اطلاعات در یک سرور متمرکز شود. حتی ممکن است خود سرور اطلاعات را بفروشد یا در اختیار دیگران قرار دهد.
هزینه
برای انجام امور مالی خود شما به یک واسطه نیاز دارید. همانطور که در مثال قبل ذکر کردیم بانک واسط شما برای انتقال وجه می باشد بنابراین برای انجام اینکار از شما کارمزد دریافت می کند.
سرعت
زمانی که انجام کار های خود را به فرد دیگری می سپارید قطعا سرعت انجام آن نیز پایین می آید. مثلا برای انتقال وجه، بانک باید دنباله از فرآیند ها مانند:بررسی موجودی، استعلام انتقال و جه و … را طی کند تا به مقصود شما برسد. قطعا انجام این امور نیازمند زمان است و سرعت انجام کار را پایین می آورد.
عدم شفافیت
در دفاتر کل متمرکز نمی توان به درستی تمامی امور را رویت کرد. مثلا اگر بانکی قصد کلاهبرداری داشته باشد. در دفاتر متمرکز به راحتی و بدون اطلاع دیگران می تواند به هدف خود برسد.
دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger)+تکمیلی
تمامی تکنولوژی ها با هدف آسان کردن امور و سرعت بخشیدن به آن ها ساخته شده اند. فناوری دفاتر توزیع شده نیز همین هدف را دنبال می کند. دفتر توزیع شده علاوه بر رفع مشکلات بالا، مزایا و قابلیت های دیگری نیز دارد که باعث می شود تا در جامعه امروزی نقش ویزه ای داشته باشد و استفاده از آن روز به روز بیشتر شود.
کاربردهای دفتر کل توزیع شده DLT
دفتر کل توزیع شده در هر جایی که با داده و اطلاعات سر و کار دارد کاربرد دارد. مثلا کاربرد دفتر توزیع شده در پزشکی را می توان برای ثبت اطلاعات بیماران و سوابق بیماری آن ها در نظر گرفت. و یا در اسناد و املاک می توان از دفتر توزیع شده برای ثبت اطلاعات خرید و فروش استفاده کرد. حتی در ثبت احوال نیز می توان برای ثبت شماره ملی افراد از دفتر توزیع شده کمک گرفت. سایر ارگان ها و ادارات مانند اداره برق، اداره گاز، می توانند برای ثبت اطلاعات و تراکنش های خود می توانند از این دفاتر استفاده کنند.
مزایای دفتر کل توزیع شده
به طور کلی دفاتر توزیع شده عیوب دفاتر سنتی را رفع می کنند و مزایای خاص خود را نیز دارند.
امنیت
دفاتر توزیع شده به دلیل عدم مرکزیت، امنیت بسیار بالایی دارند. چرا که برای نفوذ و اعمال تغییرات در این دفاتر باید تمامی node های شبکه را هک کرد که احتمال انجام اینکار بسیار پایین است.
صرفه جویی در هزینه
در دفاتر توزیع شده واسطه ها حذف شده اند. به همین دلیل دیگر برای انجام امور خود نیازی به پرداخت کارمزد به واسطه ها ندارید. در نتیجه در هزینه ها صرفه جویی می کنید. مثلا در مثال بانک فرض کنید که انتقال وجه را بدون نیاز به بانک انجام دهیم بنابراین نیازی به پرداخت کارمزد به بانک نداریم.
سرعت
ارتباطات در دفاتر توزیع شده از روش peer to peer یا همتا به همتا بهره میگیرد. به همین دلیل بدون هیچ واسطه ای فعالیت ها توسط اعضای شبکه انجام می شود. و باعث افزایش سرعت تا حد زیادی می شود.
شفافیت
از آنجا که دفاتر توزیع شده دارای مرکزیت نیستند و انجام تراکنش ها با توافق تمامی اعضای شبکه صورت می گیرد بنابراین همه چیز به طور کاملا شفاف انجام می شود و هیچکس نمی تواند دور از چشم بقیه تغییرات یا تخلفی کند.
البته موارد گفته شده همه مزایای دفاتر توزیع شده نیست بلکه تنها مهمترین آن هاست. مزایای دفاتر توزیع شده بسته به استفاده از آن در هر شرکت یا نهادی می تواند متغییر باشد.
چکیده:
رشد قدرت محاسبات و توسعه رمزنگاری، همراه با کشف و استفاده از الگوریتم های جدید، موجب پدید آمدن مفهومی به نام «دفتر کل توزیع شده» (Distributed Ledger) شد.
یک دفتر کل توزیع شده، پایگاه داده‌ای است که اطلاعات ثبت شده در آن، توسط هر شرکت‌کننده (گره – Node) به‌روز و نگهداری می‌شود که تغییر یا حذف اطلاعات توسط یک فرد خاص را تقریباً غیرممکن کرده و امنیت اطلاعات را تا حد زیادی افزایش داده است.
اکنون پرونده‌ها توسط یک سازمان مرکزی ثبت و به‌روزرسانی نمی‌شوند، بلکه به طور مستقل توسط هر گره (کامیپوتر) ساخته و نگهداری می‌گردند. به این معنی که هر فرد در شبکه، هر تراکنش را پردازش می‌کند و سپس درباره ثبت شدن یا نشدن اطلاعات، رأی می‌دهد و در صورت تائید اکثریت، آن اطلاعات ثبت می‌شود. با وجود این توافق، دفتر کل توزیع شده همیشه به روز است و همه‌ی گره‌ها از پایگاه داده اصلی، یک نسخه کپی کامل دارند. این معماری اجازه می‌دهد تا به عنوان یک سیستم تهیه گزارش، دفتر کل توزیع شده فراتر از یک پایگاه داده ساده باشد. دفاتر کل توزیع شده، کاملاً دینامیک و پویا هستند و ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی دارند که فراتر از کتاب‌ها و دفاتر کاغذی است. هدف اصلی این فناوری این است که از هزینه‌ها و واسطه‌های اضافی برای امنیت و ارتباطات اجتناب شود.
امیدواریم از مطلب ” دفتر کل توزیع شده (distributed ledger) چیست؟ ” بهره برده باشید، نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
تکنولوژی‌های مختل کننده
__________________
* وضعیت: در حال اجرا
شرکت‌های فعال در این حوزه
انگلیس
Everledger
اسپانیا
Stampery
آلمان
Brickblock
Slock.it
* پتانسیل ایجاد اختلال اقتصادی ـ اجتماعی: متوسط